Wirusy to mikroskopijne, nieożywione organizmy, które składają się z rdzenia materiału genetycznego (DNA lub RNA) owiniętego w białkowy płaszcz zwany kapsydem. Niektóre wirusy mają dodatkową błonę (warstwę lipidową) otaczającą kapsyd.
O tym, czy wirusy są organizmami, dyskutuje się od lat. Debata ta jest podsycana przez konflikt między dwoma poglądami na życie: że istoty żywe muszą być zbudowane z komórek i że wirusy nimi nie są.
Nie mogą się rozmnażać bez komórki gospodarza
Wirusy są mikroskopijnymi czynnikami zakaźnymi, które zawierają materiał genetyczny, albo DNA, albo RNA, i muszą zaatakować gospodarza, żeby się rozmnażać. Mogą infekować zwierzęta, rośliny i komórki bakteryjne.
Są również bardzo ważnym narzędziem badawczym dla naukowców, pozwalającym im lepiej zrozumieć, jak działają żywe komórki. Nie mają jednak rybosomów, które są istotną częścią maszynerii komórkowej produkującej białka.
W większości przypadków wirusy są otoczone białkową powłoką zwaną kapsydem i mają rdzeń z kwasu nukleinowego, zwykle DNA lub RNA. Potrafią przyczepić się do gospodarza za pomocą kolców w kapsydzie.
Replikują się, kiedy zaatakują żywą komórkę, przeprogramowując jej maszynerię tak, by produkowała białka wirusowe i materiał genetyczny, który mogą następnie wykorzystać do stworzenia nowych wirusów. Niektóre wirusy kradną nawet warstwę tłuszczową z komórki gospodarza, przekształcając ją w swoją własną fabrykę produkcyjną.
Nie mogą rosnąć
Wirusy to maleńkie pasożyty, które wywołują choroby takie jak grypa, odra czy HIV. Składają się z centralnego rdzenia DNA lub RNA otoczonego powłoką białkową. Nie mogą się replikować bez komórki gospodarza, ale mogą wykorzystywać inne komórki do tworzenia nowych wirusów.
Jest wiele powodów, dla których wirusy nie mogą się rozmnażać niezależnie od komórek gospodarza. Między innymi brakuje im zdolności do metabolizowania (wykorzystywania energii), wzrostu i wytwarzania produktów odpadowych.
Co więcej, wirusy nie mają materiału genetycznego ani narzędzi do wytwarzania własnych białek. Zamiast tego polegają na komórkach gospodarza, które wytwarzają potrzebne im białka.
Nie potrafią wytwarzać białek
Wirusy są obojętnymi pakietami DNA lub RNA, które nie mogą się replikować bez komórki gospodarza. To dobrze, bo wirusy same w sobie nie są w stanie wywołać epidemii na szeroką skalę. Mają jednak w zanadrzu kilka sztuczek, takich jak umiejętność łączenia się w funkcjonalną, samoregulującą się strukturę zwaną wirusem.
Mają też wiele innych cech, które czynią je naprawdę wyjątkowymi, w tym zdolność do ożywiania martwych komórek. Potrafią również wykonywać niektóre z tych samych magicznych czynności, jeśli chodzi o metabolizowanie tlenu w celu syntezy bogatych w energię cząsteczek, takich jak glukoza. Nie powinno więc dziwić, że wirusy mają swoje miejsce na drzewie ewolucyjnym. Są też dobrym kandydatem na eukariotycznego króla zamku, ponieważ odgrywają ważną rolę w wytwarzaniu enzymów i białek, które umożliwiają rozwój wielu innym organizmom. Pozostaje jednak pytanie: Czy one naprawdę żyją?
Są obojętne
Wirusy to obojętne pakiety DNA lub RNA, które mogą się rozmnażać tylko wtedy, gdy zainfekują żywą komórkę. Ponieważ brakuje im maszynerii komórkowej, nie mogą wytwarzać własnych białek ani regulować swojej temperatury.
Pytanie, czy wirusy są organizmami, powraca w biologii od setek lat. Często myli się je z komórkami, które są żywe i mają zdolność do wzrostu, produkcji energii i wytwarzania białek.
Ale wirusy nie są organizmami również dlatego, że nie metabolizują, czyli nie rozkładają pożywienia na energię. Nie mają też rybosomów, maszyn białkowych, które tworzą białka.
Wielu naukowców debatuje nad tą kwestią od setek lat, a na każdym kroku pojawiają się różne punkty widzenia. Niektórzy uważają, że wirusy to tylko obojętne substancje chemiczne, podczas gdy inni sądzą, że to prawdziwe, żywe organizmy.
